Het systeemplafond zoals we dat tegenwoordig kennen – het plafond van modulaire en demontabele plafondplaten – werd in de jaren vijftig geïntroduceerd als oplossing om installaties in utiliteitsgebouwen aan het zicht te onttrekken, terwijl deze toch bereikbaar blijven: elektriciteitsleidingen, ventilatiekanalen, waterleidingen, sprinklerinstallaties. “Maar het systeemplafond kan veel meer voor een ruimte doen dan alleen de techniek verbergen”, vertelt Roger Dezaire, salesdirector bij Rockfon Benelux, dat bekend staat om zijn innovatieve systeemplafonds. “Men ging inzien dat we met het plafond een enorm oppervlak onbenut lieten. Dat heeft de laatste vijfentwintig jaar tot ingrijpende innovaties geleid.”
Akoestiek
De grootste innovatie in systeemplafonds is de akoestische werking. “Men is zich de laatste decennia gaan realiseren dat een goede akoestiek van groot belang is voor het welbevinden in een ruimte”, vertelt Dezaire. “Hierbij moet je onderscheid maken tussen geluidsisolatie, dat ervoor zorgt dat geluid niet naar de aangrenzende ruimtes doorklinkt, en geluidsabsorptie. Voor geluidsabsorptie moeten er voldoende zachte materialen in een ruimte zijn: daarvoor kan je denken aan muren en vloeren, maar vergeet het plafond niet: dat is net zo’n groot oppervlak als de vloer.” Overal waar mensen elkaar moeten kunnen verstaan, kunnen geluidsabsorberende plafonds veel betekenen, van kantoren en restaurants tot onderwijsinstellingen. “Akoestiek in bijvoorbeeld een school is voor alle gebruikers heel belangrijk. Voor leerlingen is het makkelijker om zich te concentreren als het luisteren geen bovenmatige inspanning vergt, en voor leerkrachten is het cruciaal dat ze niet hoeven te schreeuwen om boven het rumoer uit te komen. Dit fenomeen wordt spraakverstaanbaarheid genoemd en verwijst naar de mate waarin spraak duidelijk en begrijpelijk kan worden gehoord en begrepen.”
Innovaties voor de gezondheidszorg
Ook bij gebouwen van de gezondheidszorg is een goede akoestiek van groot belang. “Een lawaaierige zorginstelling is altijd ongezond”, zegt Dezaire. “Patiënten slapen slechter en herstellen langzamer. Het personeel heeft moeite om te horen en zich te concentreren.” Maar er zijn meer innovaties geweest waar gezondheidsinstellingen baat bij hebben. “Effectieve hygiëne en reiniging in zorginstellingen verminderen kruisbesmetting. Door onze speciale coatings kunnen micro-organismen zich minder snel over het oppervlak van onze producten verspreiden. Kortom, we kunnen in elke toepassing de juiste oplossing bieden, of dat nu een klaslokaal is of een operatiekamer. Als je naar boven kijkt zie je een normaal wit plafond, maar de specificaties en de eigenschappen van dat plafond kunnen voor verschillende situaties heel anders zijn.”
Eindeloze mogelijkheden
Mede vanwege hun akoestische eigenschappen worden systeemplafonds veelvuldig gebruikt in kantoorgebouwen. “Maar ze kunnen ook daar nog meer betekenen”, zegt Dezaire. “Sinds Covid is men gaan nadenken over: wat is de functie van het kantoor, waarom komen we daarnaartoe? Er is meer nadruk komen te liggen op elkaar ontmoeten en elkaar inspireren. Je werkt er op verschillende manieren: een Teams-meeting vraagt een andere ideaalomgeving dan met collega’s rondom een tafel overleggen. Zo krijg je behoefte aan verschillende ruimtes. Een kantoorgebouw is daarnaast ook een visitekaartje voor de werkgever en de mogelijkheid om talent aan te trekken. Ook hier kunnen plafonds een grote rol spelen. Zo hebben we systeemplafonds met een hoge lichtreflectie, die ervoor zorgen dat natuurlijk licht verder de kantoorruimte wordt binnengehaald. Plafonds bieden daarnaast steeds meer design-mogelijkheden: we hebben niet meer alleen het witte plafond met platen van 60 bij 60 cm, maar bieden ook andere vormen, andere formaten en andere kantafwerkingen, we bieden prints, andere texturen en 3D-materialen. De mogelijkheden zijn eindeloos en dat zien de voorschrijvers ook.”
Mee in het ontwerpproces
“We zijn er trots op dat architecten het plafond nu zien als integraal onderdeel van het gebouw en het plafond steeds vaker vanaf ontwerpfase 1 meenemen in het proces. Oorspronkelijk was ons uitgangspunt bij Rockfon: alles kan als het maar binnen het systeem van 60 bij 60 past. Nu zeggen we: als de architect het kan tekenen, kunnen wij het maken.” Dat betekent echter niet dat het standaardsysteem van witte systeemplafondplaten van 60 bij 60 cm zijn langste tijd gehad heeft, benadrukt Dezaire. “Integendeel, dat blijft een prachtig product. Dat zal ongetwijfeld ook de komende decennia geliefd blijven.”
Dit artikel is verschenen in SGA magazine, vakinformatie voor schilder, glas en (af)bouw.
Auteur: Nolanda Klunder
